|
,
__________ Europa położona jest w zachodniej części Płyty Euroazjatyckiej. Litosfera kontynentalna tej płyty częściowo (głównie na zachodzie i północy) pokryta jest morzami szelfowymi. Od strony zachodniej przechodzi w oceaniczną litosferę Atlantyku, która powiększa się w strefie ryftowej Grzbietu Środkowoatlantyckiego. Z kolei na południu, w dnie Morza Śródziemnego występuje strefa subdukcji – towarzyszy jej silna aktywność sejsmiczna, wulkaniczna i orogeniczna. Europa – jednostki tektoniczne
W geologicznej budowie Europy wyróżnia się (patrz mapa):
- platformę prekambryjską wraz z tarczami,
- kaledonidy,
- hercynidy,
- alpidy (nadal podlegające procesom orogenicznym). Platforma prekambryjska w Europie to Platforma Wschodnioeuropejska. Odsłania się ona spod pokrywy skał osadowych w Tarczy Bałtyckiej (Fennoskandzkiej) i Tarczy Ukraińskiej. Platforma podczas kolejnych ruchów orogenicznych zachowywała się jako element sztywny. Do niej przyrastały od północy, zachodu i południa górotwory kaledonidów, hercynidów i alpidów. Kaledonidy rozciągają się wzdłuż północno-zachodnich wybrzeży Europy. Należą do nich Góry Skandynawskie oraz leżące na Wyspach Brytyjskich Góry Kaledońskie i Grampian. Hercynidy obejmują m.in. Góry Kantabryjskie i Góry Iberyjskie na Półwyspie Iberyjskim, Masyw Armorykański i Masyw Centralny we Francji, a także Ardeny, Wogezy, góry Średniogórza Niemieckiego – w tym Harz – Masyw Czeski oraz Sudety i Góry Świętokrzyskie. Orogenem hercyńskim jest też Ural, którego powstanie połączyło w karbonie Europę z Azją. Z okresu fałdowania Alpidów pochodzą m.in. najwyższe pasma kontynentu: Alpy, Góry Betyckie, Pireneje, Apeniny, Karpaty, Góry Dynarskie, Rodopy. Stare górotwory kaledońskie i hercyńskie w mezozoiku ulegały intensywnej denudacji, co doprowadziło do znacznego ich wyrównania i obniżenia. Podczas orogenezy alpejskiej nastąpiło “potrzaskanie” tych struktur uskokami tektonicznymi i wypiętrzenie jako gór zrębowych – proces ten nazywany jest odmłodzeniem gór. powrót na początek strony |
