|
__________
WIETRZENIE – to rozpad (wietrzenie fizyczne/mechaniczne) lub rozkład (wietrzenie chemiczne) skał pod wpływem działania czynników zewnętrznych; w wyniku zmian temperatury powietrza skała najpierw się nagrzewa (wówczas zwiększa swoją objętość), a potem ochładza (kurczy się); taki cykl, powtarzany regularnie, prowadzi do kruszenia się (rozpadu) skały i powstania zwietrzeliny.
Szczególnym przypadkiem WIETRZENIA fizycznego jest WIETRZENIE mrozowe (tzw. zamróz); zachodzi ono przy udziale wody zawartej w szczelinach skalnych; na skutek spadku temperatury poniżej 0°C woda krzepnie, zwiększając przy tym swoją objętość (zgodnie z prawami fizyki); w efekcie prowadzi to do rozsadzania skał. 
Przykładem WIETRZENIA chemicznego są zjawiska krasowe; skały węglanowe (np. wapień), wchodząc w reakcję z wodą, ulegają rozpuszczaniu (rozkład); powstają w ten sposób przeróżne formy krasowe, np. jaskinie z szatą naciekową (stalaktyty, stalagmity i stalagnaty), wywierzyska (źródła krasowe), lejki krasowe i inne. 
RUCHY MASOWE – to procesy przemieszczania się skał po powierzchniach nachylonych, pod wpływem działania sił grawitacji; zaliczają się do nich m. in.:  | spełzywanie – to powolne przemieszczanie się zwietrzeliny w dół stoku, na przykład w wyniku zamarzania i rozmarzania gruntu; często występuje na obszarach objętych wieloletnią zmarzliną (soliflukcja); |  | spływy błotne – bywają tragiczne w skutkach, powstają na stokach o dużym nachyleniu w wyniku nasiąknięcia gruntu wodą po obfitych opadach lub roztopach; |  | osuwisko – tworzy się na skutek ześlizgiwania wzdłuż powierzchni stoku zewnętrznej warstwy gruntu w wyniku zmniejszenia tarcia; wystąpienie osuwiska może być spowodowane np. trzęsieniem ziemi lub podcięciem stoku (osuwanie klifu). |
EROZJA rzeczna – polega na niszczeniu przez transportowany materiał skalny dna koryta (erozja wgłębna/denna) oraz podcinania brzegów doliny przez nurt (erozja boczna); skutkiem działania erozji bocznej są meandry (zakola) i starorzecza. 
EROZJA wiatrowa (eoliczna) – szczególnie widoczna na obszarach suchych pozbawionych zwartej szaty roślinnej; niesiona wiatrem zwietrzelina uderza w napotkane przeszkody (występy skalne) niszcząc je; taki proces nosi nazwę korazji; skutkiem tego zjawiska są tzw. grzyby skalne. |  |
EROZJA morska – to niszcząca działalność fal morskich na brzeg; stale atakowany przez wodę wysoki brzeg morski ulega podcinaniu u podstawy i osuwaniu; w ten sposób tworzy się klif; niszcząca działalność wody morskiej nosi nazwę abrazji. |  |
EROZJA lodowcowa – przykładem niszczącej działalności lodu są doliny rzeczne, które jęzor lodowca górskiego przekształca z V-kształtnych na U-kształtne; działalność lodowców i lądolodów była szczególnie nasilona w epoce plejstocenu i odcisnęła duże piętno na wielkich obszarach naszego globu, w tym także na terenie . 
AKUMULACJA – to osadzanie i gromadzenie, najczęściej w zagłębieniach terenu, materiału skalnego transportowanego przez wodę, wiatr i lodowiec.  | Proces AKUMULACJI rzecznej szczególnie dobrze widoczny jest u ujścia rzeki, czyli tam gdzie traci ona swoją moc transportową i usypuje niesiony materiał; w osadach rzeka dzieli się na odnogi i uchodzi do morza kilkoma ramionami; w ten sposób powstaje ujście rzeki zwane deltą (np. delta Wisły – Żuławy Wiślane). |
Efektem AKUMULACJI wiatrowej są m.in. wydmy, np. pustynne barchany, czy wydmy podłużne (na Saharze zwane seifami) oraz spotykane w Polsce wydmy paraboliczne. 
barchan
| 
wydmy podłużne
| 
wydma paraboliczna
|
W sprzyjających warunkach, tam gdzie linia brzegowa ulega załamaniu, prądy morskie mogą utworzyć piaszczystą mierzeję (np. Mierzeja Helska) – taki proces nosi nazwę AKUMULACJI morskiej.  | Do form AKUMULACJI lodowcowej należą m.in. wzniesienia morenowe, głazy narzutowe, ozy, równiny sandrowe. |
powrót na początek strony |
