Wiatr tworzy się nad obszarami o różnym ciśnieniu atmosferycznym. Powietrze dążąc do wyrównania ciśnienia, przemieszcza się od miejsca, w którym jest wysokie ciśnienie atmosferyczne (wyż baryczny) w stronę obszaru o niższym ciśnieniu (niż baryczny).
Uwaga !!! Im większa jest różnica ciśnień, tym wiatr jest silniejszy (wieje z większą prędkością).
Wiatr skręca w prawo na półkuli północnej i w lewo na półkuli południowej. Owo odchylenie od linii prostej spowodowane jest ruchem wirowym Ziemi, czyli obrotem naszej planety wokół własnej osi z zachodu na wschód.
Najniższe ciśnienie panuje nad równikiem. Gorące powietrze, które wznosi się z „równikowego pasa ciszy” ochładza się i opada następnie w okolicach zwrotników. Rozprzestrzenia się stamtąd na północ i na południe w postaci stałych wiatrów wschodnich (pasatów) i stałych wiatrów zachodnich. Takie charakterystyczne wiatry, związane z cyrkulacją powietrza w atmosferze całej planety, nazywamy globalnymi. Wiatry spowodowane specyficznym ukształtowaniem terenu na danym obszarze są wiatrami lokalnymi.
Przykładowe wiatry lokalne występujące w Polsce to:
Bezpośrednią przyczyną powstawania wiatru typu fenowego jest różnica ciśnienia atmosferycznego występująca po obu stronach pasma górskiego.
Powietrze, dążąc do wyrównania ciśnienia, unosi się po zboczach (wzdłuż stoku dowietrznego i ochładza się. W ten sposób powstają chmury, z których pada deszcz. Z tej strony zbocza wiatr jest słaby.
Po przejściu na drugą stronę góry powietrze z dużą prędkością opada po zboczach (po stoku zawietrznym), ogrzewa się i staje się suche. Po tej stronie zbocza opady nie występują.
To jest właśnie fen – silny, porywisty, ciepły i suchy wiatr wiejący z gór.
Ten rodzaj wiatru jest charakterystyczny dla wielu obszarów górskich (Alpy, Sudety). W różnych krajach nosi różne nazwy lokalne: halny - w Tatrach, polak - po Czeskiej stronie Sudetów, chinook - w Górach Skalistych (USA), puelche - w Andach (Chile), zonda - w Andach (Argentyna).
Słowa kluczowe:
