Wielokrotnie w swoim życiu spotkałeś się z określeniami: brakuje mi powietrza, powietrze jest zanieczyszczone, powietrze dzisiaj jest wilgotne itp. Czy zastanowiłeś się, co to jest "powietrze" i czy faktycznie ono istnieje? Przecież powietrza nie możesz zobaczyć, powąchać i posmakować.
Oto kilka doświadczeń, które udowodnią, że chociaż powietrza nie widać, to na pewno ono istnieje.
Przekonałeś się, że wszędzie wokół nas znajduje się niewidoczne dla oka powietrze. Wypełnia ono każdą wolną przestrzeń. Pozostaje jeszcze pytanie: Z czego powietrze jest zbudowane? Aby na nie odpowiedzieć, spróbujmy wykonać poniższe doświadczenia.
Rozpoznałeś dwa składniki powietrza. Tlen, który umożliwiał spalanie (doświadczenie 3.), oraz parę wodną, która skropliła się na ściankach zlewki (doświadczenie 4.). Zarówno tlen, jak i para wodna to gazy, czyli substancje w stanie lotnym (patrz:„Trzy stany skupienia”). Jak słusznie domyślasz się w powietrzu jest ich dużo więcej.
Powietrze to mieszanina gazów stanowiąca powłokę kuli ziemskiej.
W meteorologii powietrze nazywane jest atmosferą ziemską.
Powietrze otaczające Ziemię = ATMOSFERA ZIEMSKA.
Dwa podstawowe składniki powietrza to azot (~78%) i tlen (~21%), które stanowią razem ok. 99% atmosfery ziemskiej, reszta przypada na: argon (~0,9%), dwutlenek węgla, neon, hel, krypton, ksenon, wodór, ozon, parę wodną oraz aerozole (bakterie, pyłki, dym, sadze itp.). Skład jakościowy i ilościowy powietrza zmienia się w miarę oddalania od powierzchni Ziemi. W wyższych warstwach atmosfery wzrasta udział wodoru, powietrze robi się też coraz rzadsze.
Atmosfera nie ma wyraźnej granicy zewnętrznej – na wysokości kilkuset kilometrów płynnie przechodzi w przestrzeń kosmiczną (patrz ryc. ).
Uwaga! Dla człowieka i innych organizmów tlen to przede wszystkim gaz, który umożliwia oddychanie.
Czy wiesz, że?
W obszarach tropikalnych zawartość pary wodnej w atmosferze może sięgać powyżej 4%. (Porównaj z normalnym – ilościowym składem powietrza.)
Ozon to postać tlenu, która ma zdolność do pochłaniania szkodliwego dla organizmów żywych promieniowania ultrafioletowego. Największe skupienie tego gazu występuje na wysokości 25–30 km.
Azot jest niezbędny roślinom do wytwarzania białka. Bezpośrednio z atmosfery pobierają go tylko rośliny motylkowe.
Gdyby w atmosferze nie było cząstek stałych (aerozoli), nie mogłyby się tworzyć chmury.
Badania satelitarne wykazują, że ślady atmosfery ziemskiej występują nawet na wysokości 20 000 km.
Na wysokości ok. 80 km temperatura powietrza wynosi ok. -90 C. Zorze polarne tworzą się na wysokości ponad 200 km.
Człowiekowi udało się skroplić powietrze. Dokonali tego Polacy – Karol Olszewski i Zygmunt Wróblewski w 1883 r.
Gdyby nie było atmosfery ziemskiej, to temperatura na naszej planecie nie przekraczałaby 0°C.
Najistotniejsze zjawiska pogodowe zachodzą w dolnej warstwie atmosfery (do 18 km) zwanej troposferą.
W troposferze temperatura maleje z wysokością średnio o 0,6°C na każde 100 metrów.
Słowa kluczowe:
„Trzy stany skupienia”). Jak słusznie domyślasz się w powietrzu jest ich dużo więcej.
Powietrze to mieszanina gazów stanowiąca powłokę kuli ziemskiej.
