Galaktyka – zagęszczenie materii we Wszechświecie, złożone z miliardów gwiazd, planet i innych ciał niebieskich oraz pyłów i gazów kosmicznych, które grawitacyjnie utrzymywane są w jednym skupisku. Najbardziej znana galaktyka to Droga Mleczna (Milky Way); w niej znajduje się m. in. Układ Słoneczny. Gaz – stan skupienia materii, w którym atomy lub cząsteczki wykazują bardzo małe wzajemne oddziaływania, co powoduje ich poruszanie się w całej dostępnej przestrzeni. Geoida – nazwa bryły obrazującej kształt kuli ziemskiej. Jest to w przybliżeniu kula o niewielkich spłaszczeniach występujących przy biegunach. Geoidę ogranicza powierzchnia wód wszechoceanu (0 m n. p. m.), przedłużona w wyobraźni pod powierzchnią lądów (kontynentów). Gleba – powierzchniowa, biologicznie czynna warstwa skorupy ziemskiej. Powstała ze znajdującej się w podłożu skały macierzystej, w wyniku długotrwałego działania m. in. wody, klimatu, mikroorganizmów, a także człowieka. Jest intensywnie wykorzystywana w rolnictwie do uprawy roślin. Globus – najwierniejszy model całej powierzchni kuli ziemskiej. W odróżnieniu od mapy, nie posiada żadnych zniekształceń kątów, odległości i powierzchni. GMT (Greenwich Mean Time), Czas Uniwersalny – czas słoneczny średni na południku zerowym, przechodzącym przez obserwatorium astronomiczne w Greenwich (dzielnica Londynu) w Wielkiej Brytanii. Gołoborze – nagromadzenie ostrokrawędzistych bloków skalnych na stoku góry, powstałe w wyniku rozpadu skał podłoża, pod wpływem działania wody, temperatury, organizmów żywych i innych czynników zewnętrznych. W Polsce gołoborza spotkać można w Górach Świętokrzyskich, w Tatrach i w Karkonoszach. Górowanie – moment, w którym dane ciało niebieskie znajduje się w najwyższym punkcie swojej dziennej "wędrówki" po sferze niebieskiej. Przykładem może być górowanie Słońca, będące jednocześnie południem słonecznym. Góry – zwarte obszary o urozmaiconej rzeźbie terenu i znacznych wysokościach względnych, wyraźnie wyróżniające się ponad otaczającym terenem. W Polsce do gór zalicza się obszary leżące powyżej 500 metrów nad poziomem morza. Granica państwowa – teoretyczna powierzchnia prostopadła do powierzchni Ziemi, wyznaczająca zasięg terytorialny państwa. Wyróżnia się granice lądowe, które zazwyczaj są dokładnie wytyczone na powierzchni Ziemi, oraz granice morskie, mające charakter umowny - na ogół przebiegają one w odległości 12 mil morskich (około 22 km) od linii brzegowej danego państwa. Gwiazda – duże, jasne ciało niebieskie. Jest to olbrzymia gazowa kula świecąca własnym światłem (nie odbitym). Gwiazda najbliższa Ziemi to Słońce. Gwiazdozbiór (konstelacja) – grupa gwiazd tworząca na sferze niebieskiej charakterystyczny układ. |