charakterystyczne formy terenu – skałki, wąwozy, skarpy, jaskinie,
zróżnicowane pokrycie terenu.
Pas wyżyn rozciąga się na południowym wschodzie Polski, na południe od Niziny Mazowieckiej – patrz mapa. W jego obrębie wyróżniono następujące krainy geograficzne:
WYŻYNA ŚLĄSKA znajduje się w zachodniej części Pasa Wyżyn. Ukształtowanie jej powierzchni jest raczej słabo (jak na wyżynę) urozmaicone – przeważa lekko pofałdowany teren o niewielkich wysokościach względnych i bezwzględnych (do 400 m n. p. m.). Natomiast pokrycie terenu jest tu już znacznie bardziej zróżnicowane.
Mimo iż Wyżyna Śląska zajmuje stosunkowo niewielką powierzchnię, to zamieszkuje ją bardzo dużo ludzi (około 4 mln), którzy w istotny sposób przekształcili tamtejszy krajobraz. Głównym czynnikiem decydującym o takim stanie rzeczy był intensywny rozwój przemysłu w oparciu o wydobycie węgla kamiennego. Oprócz wielu kopalni powstały tam również inne zakłady, m. in. huty, odlewnie, koksownie, elektrownie, fabryki. W związku z tym charakterystyczne elementy zabudowy przemysłowej – wieże wyciągowe nad szybami górniczymi, dymiące kominy, linie energetyczne – trwale wpisały się w lokalny krajobraz. Rozwinęła się też gęsta sieć linii kolejowych i dróg.
Natomiast gęste zaludnienie tego obszaru przejawia się w postaci dużego nagromadzenia miast leżących blisko siebie. Tworzą one w zasadzie jeden zwarty obszar zabudowany będący konurbacją, czyli rodzajem aglomeracji miejskiej, w której nie ma jednego dominującego ośrodka. Największym miastem są tu Katowice (320 tys. mieszkańców), częściowo pełniące funkcję ośrodka centralnego. Jednak sąsiednie miasta są tylko nieznacznie mniejsze: Sosnowiec (230 tys. mieszk.), Gliwice (200 tys. mieszk.), Bytom (190 tys. mieszk.), Zabrze (190 tys. mieszk.), Ruda Śląska (150 tys. mieszk.), Dąbrowa Górnicza (130 tys. mieszk.), Tychy (130 tys. mieszk.), Chorzów (115 tys. mieszk.). Ponadto w skład konurbacji wchodzi jeszcze 7 miast powyżej 50 tys. mieszkańców i kilkanaście mniejszych.
Wyżyna Śląska jest najbardziej uprzemysłowionym i najgęściej zaludnionym obszarem Polski – nosi on nazwę Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
WYŻYNA KRAKOWSKO–CZĘSTOCHOWSKA leży – jak sama nazwa wskazuje – między dwoma miastami: Krakowem i Częstochową (patrz mapa).
Jej powierzchnia ma urozmaicony kształt, a szczególnie zwracają na siebie uwagę liczne formy skalne, jakie odsłaniają się w terenie. Powstały one w wyniku działania procesów krasowych, polegających na rozpuszczaniu skał przez płynące wody. Wyżyna zbudowana jest głównie z miękkich skał wapiennych koloru białego, które stosunkowo łatwo ulegają działaniu wód płynących. W ten sposób wyżłobione zostały np. jaskinie czy pojedyncze skały o malowniczych kształtach. Najwięcej spotkać ich można na południu Wyżyny, w dolinie Prądnika, gdzie utworzono Ojcowski Park Narodowy.
Wysokości względne na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej są dosyć duże i osiągają nawet kilkadziesiąt metrów. Natomiast maksymalną wysokość bezwzględną (504 m n. p. m.) ma tu góra w miejscowości Ogrodzieniec, na której znajdują się słynne ruiny zamku.
Południowe krańce Wyżyny sięgają do Krakowa (750 tys. mieszkańców) – wielkiego ośrodka miejskiego nad Wisłą. To dawna stolica Polski, słynąca obecnie z wielu zabytków takich jak np. Zamek Królewski i Katedra na wzgórzu Wawel, Rynek (największy w Europie) z Sukiennicami i Kościołem Mariackim, Brama Floriańska, Barbakan. Miasto to jest też jest ważnym ośrodkiem kulturalnym naszego kraju (liczne teatry, muzea, galerie). Na przeciwległym krańcu Wyżyny leży Częstochowa (250 tys. mieszk.) Tamtejsze Sanktuarium na Jasnej Górze jest głównym celem pielgrzymek polskich katolików. Natomiast w głębi Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej znajdują się mniejsze miasta: Zawiercie (54 tys. mieszk.), Olkusz (38 tys. mieszk.), Myszków (33 tys. mieszk.).
WYŻYNA MAŁOPOLSKA leży w środkowej części Pasa Wyżyn – patrz mapa. Jej pofałdowaną powierzchnię rozcinają doliny dwóch rzek: Kamiennej i Nidy. Pomiędzy tymi obniżeniami zaznacza się wyniesienie Gór Świętokrzyskich. Tu znajduje sie najwyższy punkt polskich wyżyn – Łysica (612 m n. p. m.). Góry Świętokrzyskie są przykładem gór niskich. Ich najwyższe pasmo – Łysogóry – tylko nieznacznie wyróżnia się ponad okolicznymi terenami.
Stoki Łysogór w wielu miejscach pokrywają gołoborza, czyli nagromadzenia ostrokrawędzistych bloków skalnych, które powstały w wyniku rozpadu skał podłoża (pod wpływem działania wody, temperatury, organizmów żywych i in.). W tym rejonie utworzony został Świętokrzyski Park Narodowy. Oprócz gołoborzy cennym składnikiem świętokrzyskiej przyrody są lasy, a w szczególności niewielka Puszcza Jodłowa, którą tworzą drzewostany pierwotne, naturalne (nie posadzone przez człowieka).
Na Wyżynie Małopolskiej pozyskiwane są rozmaite surowce budowlane, np. wapienie, margle, kwarcyty, piaskowce, iły, gipsy. W związku z tym powstały tam m. in. duże kombinaty cementowe (Małogoszcz, Sitkówka-Nowiny). Eksploatacja tych surowców powoduje znaczące zmiany w krajobrazie (wyrobiska kopalnianiane, zwałowiska, hałdy). Dawniej w rejonie Gór Świętokrzyskich wydobywano też rudy żelaza i innych metali. W dolinie Kamiennej rozwinęły się znaczące niegdyś ośrodki przemysłu ciężkiego, które dziś są miastami średniej wielkości – Ostrowiec Świętokrzyski (75 tys. mieszkańców), Starachowice (54 tys. mieszk.), Skarżysko-Kamienna (49 tys. mieszk.). Głównym miastem regionu są Kielce (210 tys. mieszkańców).
WYŻYNA LUBELSKA znajduje się we wschodniej części Pasa Wyżyn – patrz mapa. Od Wyżyny Małopolskiej oddzielona jest głęboką i szeroką doliną Wisły. Jej pofałdowaną powierzchnię rozcina dolina rzeki Wieprz, która ma swoje źródła na wzniesieniach Roztocza. Tam też znajduje się najwyższy punkt Wyżyny Lubelskiej – Wielki Dział (390 m n. p. m.).
Charakterystycznym elementem krajobrazu Wyżyny są wąwozy lessowe. Zostały one wyżłobione przez okresowo płynące wody w podłożu zbudowanym z lessu (miękka skała osadowa, złożona z pyłów naniesionych przez wiatr).
Także na podłożu lessowym wytworzyły się bardzo urodzajne gleby – czarnoziemy. Jest ich na Lubelszczyźnie całkiem sporo (zwłaszcza na wschodzie) i dlatego w pokryciu terenu dominują użytki rolne. Uprawia się głównie pszenicę i buraki cukrowe, a także rośliny typowe dla regionu – chmiel i tytoń.
Większe kompleksy leśne spotkać można na południu – Puszcza Solska i Lasy Janowskie – oraz na północy – Lasy Sobiborskie.
Liczący 350 tys. mieszkańców Lublin jest największym miastem nie tylko Wyżyny, ale także całej Polski Wschodniej. Inne ważniejsze ośrodki to Chełm (68 tys. mieszk.) i Zamość (67 tys. mieszk.),
W okolicach Łęcznej wydobywany jest węgiel kamienny (Lubelskie Zagłębie Węglowe). Natomiast surowce budowlane (wapienie, margle, gipsy) pozyskiwane i przetwarzane są w wielu miejscach Wyżyny, np. w wielkich kombinatach cementowych w Chełmie czy Rejowcu Fabrycznym.
Istnieją plany przekształcenia konurbacji górnośląskiej w jedno miasto o nazwie Silesia. Jeśli by do tego doszło, stałaby się ona największym polskim miastem, liczącym prawie 3 mln mieszkańców.
Na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, w pobliżu Olkusza znajduje się Pustynia Błędowska. Nie jest ona jednak typową pustynią, ponieważ występuje tam roślinność (w ostatnich latach coraz bujniejsza). Tym niemniej ten piaszczysty obszar jeszcze do niedawna swoim wyglądem przypominał prawdziwą pustynię.
Także na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej wytyczony został tzw. Szlak Orlich Gniazd. Wiedzie on poprzez ruiny kilkudzisięciu zamków, położonych na malowniczych wzgórzach wapiennych.
Slowa kluczowe:
Jej powierzchnia ma urozmaicony kształt, a szczególnie zwracają na siebie uwagę liczne formy skalne, jakie odsłaniają się w terenie. Powstały one w wyniku działania 
Stoki Łysogór w wielu miejscach pokrywają gołoborza, czyli nagromadzenia ostrokrawędzistych bloków skalnych, które powstały w wyniku rozpadu 
Charakterystycznym elementem 
;){kind=link}