Ameryka Północna leży na 2 półkulach: północnej i zachodniej. Oblewają ją wody 3 Oceanów: Atlantyckiego od wschodu, Spokojnego od zachodu i Arktycznego od północy. Na południu, wąskim przesmykiem lądu, Ameryka Północna łączy się z Ameryką Południową (choć w rzeczywistości oba kontynenty rozdzielone są Kanałem Panamskim).
Ameryka Północna jest trzecim pod względem wielkości kontynentem na Ziemi (po Azji i Afryce). Zamieszkuje ją ponad 520 mln osób, co stanowi niecałe 8% ludności świata.
Na terenie Ameryki Północnej znajdują się 2 wielkie państwa – Stany Zjednoczone (USA) i Kanada – oraz 1 jedno nieco mniejsze – Meksyk. Ponadto w rejonie Morza Karaibskiego położonych jest 21 niedużych państw i 10 terytoriów zależnych – – zobacz Mapę Podziału Terytorialnego Ameryki Północnej.
Ameryka Środkowa to kraina leżąca w południowej części Ameryki Północnej. Obejmuje ona wąski pas lądu między Oceanem Spokojnym a Morzem Karaibskim oraz pobliskie wyspy.
Jak ukształtowana jest powierzchnia Ameryki Północnej?
Przebieg linii brzegowej w Ameryce Północnej jest bardzo kręty i zawiły praktycznie na całej długości. W obrębie zwartego lądu wyznacza ona liczne Półwyspy, m. in. Labrador, Floryda, Jukatan, Kalifornijski, Alaska. Jednocześnie po stronie wód półwyspy te ograniczają akweny wielkich Zatok: Hudsona, Meksykańskiej, Kalifornijskiej. Północną część kontynentu zajmuje duży archipelagwysp na Oceanie Arktycznym. Wśród nich jest Grenlandia – największa wyspa świata. Drugie wielkie nagromadzenie wysp znajduje się na południu. Są to archipelagiWielkich i Małych Antyli, które oddzielają Morze Karaibskie od Oceanu Atlantyckiego.
Ukształtowanie pionowe Ameryki Północnej cechuje pewna symetria – wzdłuż zachodnich i wschodnich wybrzeży rozciągają się łańcuchy gór, a wewnątrz kontynentu dominują tereny płaskie. Oczywiście znajdujące się na zachodzie Kordyliery są zdecydowanie wyższe i rozleglejsze niż leżące na wschodzie Appalachy. Oba systemy górskie wypiętrzyły się w różnych okresach, toteż występują tam różne krajobrazy.
Kordyliery to góry młode, powstałe w orogenzie alpejskiej, tak jak np. nasze Tatry i Karpaty. Appalachy zaś pochodzą z wcześniejszego okresu fałdowań hercyńskich, jak np. nasze Sudety.
Najwyższym szczytem Ameryki Północnej jest leżący na Alasce Mc Kinley (6194 m n. p. m.). Środkową część Kordylierów stanowią Góry Skaliste (na zdjęciu obok), których wysokości przekraczają 4000 m n. p. m. Na południu rozciąga się Wyżyna Meksykańska. W jej sąsiedztwie występują liczne wulkany o znacznych wysokościach, np. Orizaba (5700 m n. p. m.). Wschodnie stoki Kordylierów łagodnie obniżają się w kierunku wnętrza kontynentu. Obszar ten jest nazywany Wielkimi Równinami, gdyż właśnie takie krajobrazy tam występują. Płaskie tereny wnętrza Ameryki Północnej poprzecinane są dolinami licznych rzek, które składają się na wielki system rzeczny Missisipi-Missouri. Jego wody uchodzą do Zatoki Meksykańskiej, wzdłuż wybrzeża której rozpościera się Nizina Zatokowa. Appalachy zaliczane są do gór średnich (2011 m n. p. m.). Oddzielają one wąski pas wybrzeża atlantyckiego od wnętrza kontynentu.
Czym pokryta jest powierzchnia Ameryki Północnej?
Ameryka Północna – podobnie jak Azja – ma znaczną rozpiętość południkową. W związku z tym występują tu wszystkie strefy klimatyczne – od okołobiegunowej do równikowej (mapa). Dlatego pokrycie terenu w Ameryce Północnej jest mocno zróżnicowane (mapa).
Północną część kontynentu, tj. większość wysp na Oceanie Arktycznym pokrywa pustynia lodowa. Również sam Ocean jest na dużej powierzchni zamarznięty, dzięki czemu możliwe jest dotarcie "suchym lądem" w pobliże Europy i Azji (choć warunki klimatyczne są tam skrajnie trudne – bardzo niskie temperatury i silne wiatry). W rejonie Koła Pod-biegunowego rozciąga się szeroki pas tundry. Na tym ubogim w roślin-ność terenie żyją m. in. renifery (karibu), lisy i niedźwiedzie polarne. Na południe od tundry przebiega pas tajgi kanadyjskiej. To drugi pod względem wielkości obszar lasu iglastego na świecie (po tajdze rosyjskiej). Następnie las iglasty przechodzi w mieszany i iglasty. Większe jego połacie zachowały się w rejonie Wielkich Jezior i w Appalachach.
Jeziora są w Ameryce Północnej istotnym elementem krajobrazu. Największe ich nagromadzenie występuje w Kanadzie (pas tundry i tajgi). Powstały one wyniku zlodowaceń, które – podobnie jak w Europie – miały tu miejsce wiele tysięcy lat temu.
Las liściasty i mieszany, czyli strefa klimatu umiarkowanego ciepłego, to obszar intensywnej działalności człowieka. W Ameryce Północnej można wyróżnić 2 główne rodzaje tej działalności, które najbardziej wpłynęły na krajobraz: - rolnictwo – rozwinęło się przede wszystkim we wnętrzu kontynentu, np. na Wielkich Równinach rozciągają się rozległe stepy (Prerie) wykorzysty-wane do hodowli bydła; równie wielkie powierz-chnie zajmują tam grunty orne, na których uprawia się pszenicę, kukurydzę i soję; - osadnictwo miejskie – skupiło się na wschodnim i zachodnim wybrzeżu; powstały tu wielkie miasta, m. in. Nowy Jork, Filadelfia, Los Angeles, San Francisco oraz mnóstwo mniejszych w bezpośrednim sąsiedztwie, tworząc tym samym zwarte obszary ciągłej zabudowy.
W strefie podzwrotnikowej i zwrotnikowej mamy 2 rodzaje krajobrazów. Na wybrzeżach panuje klimat wilgotny i tam rozmieszczone są plantacje rozmaitych upraw, np. trzciny cukrowej, bawełny, ryżu, winorośli, owoców cytrusowych, orzeszków ziemnych.
Natomiast w śródgórskich kotlinach Kordylierów i na Wyżynie Meksykańskiej występuje klimat suchy i tam powstały pustynie oraz półpustynie, gdzie miejscami rosną np. kaktusy (na zdjęciu obok).
Najbardziej na południe wysuniętym regionem Ameryki Północnej jest Ameryka Środkowa. To rejon Morza Karaibskiego, na którym panuje wilgotny klimat podrównikowy. Sprzyja on rozwojowi bujnej roślinności i spotkać tam można m. in. wilgotne lasy równikowe i lasy parkowe.
Wielki Kanion rzeki Kolorado zaliczany jest do najpiękniejszych krajobrazów naturalnych na świecie. Znajduje się on na Wyżynie Kolorado w pobliżu miasta Las Vegas.
Dolina Śmierci to najgłębsza depresja w Ameryce Północnej. Leży ona 85 m poniżej poziomu morza.
Także w Dolinie Śmierci notowane są jedne z najwyższych temperatur na Ziemi. M. in. w 1933 roku słupki rtęci wskazały tam +57°C.
Ameryka Środkowa jest głównym regionem uprawy bananów na świecie.