Ameryka Południowa leży w całości na półkuli zachodniej oraz w większej części na półkuli południowej. Oblewają ją wody 2 Oceanów: Atlantyckiego od wschodu i Spokojnego od zachodu. Na północy, wąskim przesmykiem lądu, łączy się z Ameryką Północną (choć w rzeczywistości oba kontynenty rozdziela Kanał Panamski). Z kolei, wysunięty najdalej na południe, Przylądek Horn dzieli od Antarktydy stosunkowo nieduża odległość około 800 km.
Ameryka Południowa jest kontynentem o średniej wielkości, zajmuje 12% wszystkich obszarów lądowych na Ziemi. Mieszka tu około 380 mln osób, co stanowi niespełna 6% ludności świata.
Cała Ameryka Południowa wraz z Ameryką Środkową tworzy jeden region nazywany Ameryką Łacińską.
Jak ukształtowana jest powierzchnia Ameryki Południowej?
Ukształtowanie powierzchni w Ameryce Południowej nie jest bardzo urozmaicone. Szczególnie odnosi się to do ukształtowania poziomego – w obrębie kontynentu praktycznie nie ma żadnych większych wysp ani półwyspów (tym samym mórz i zatok). Znacznie bardziej urozmaicona jest rzeźba terenu, głównie za sprawą wielkiego górskiego łańcucha Andów, który ciągnie się wzdłuż całego zachodniego wybrzeża.
Linia brzegowaAmeryki Południowej ma na ogół wyrównany, "spokojny" przebieg. Dzięki temu kontynent cechuje się zwartą bryłą o charakterystycznym kształcie. Jest on trochę podobny do Afryki, ale powierzchniowo prawie dwukrotnie mniejszy i choćby po tym można odróżnić na mapie świata Amerykę Południową od "Czarnego Lądu". Większe zawiłości linii brzegowej pojawiają się właściwie tylko na południowo-zachodnim wybrzeżu Chile. Leży tam mnóstwo małych wysepek i półwyspów. Wśród nich jest Ziemia Ognista – największa wyspa Ameryki Południowej.
W ukształtowaniu pionowym kontynentu, poza wymienionymi wyżej Andami, uwidaczniają się jeszcze 2 duże Wyżyny – Brazylijska i Gujańska – oraz 3 Niziny – Amazonki, La Platy i Orinoko.
Nizina Amazonki obejmuje większą część dorzecza rzeki o tej samej nazwie. Jest to wielki, płaski obszar poprzecinany gęstą siecią różnych cieków wodnych. Sama zaś Amazonka zalicza się do najpotężniejszych rzek świata – ma m.in.: - największe przepływy, - największą powierzchnię dorzecza, - około 80 km szerokości przy ujściu.
Również pozostałe dwie Niziny – La Platy i Orinoko – ukształtowały się w systemach dużych rzek. W przypadku Niziny La Platy są to Parana i Paragwaj, a także mniejszy Urugwaj. Nazwa La Plata odnosi się tu do zatoki na Oceanie Atlantyckim, do której uchodzą wody w/w rzek.
Rzeka Orinoko oddziela obszar Niziny Orinoko od Wyżyny Gujańskiej, której wysokość bezwzględna dochodzi do 3000 m n. p. m. Nieco niższe wysokości (2890 m n. p. m.), ale za to znacznie większą powierzchnię ma Wyżyna Brazylijska. Obejmuje ona niemal całą wschodnią część Ameryki Południowej. Jest to rozległy, lekko pofałdowany teren, który w miarę zbliżania się do wybrzeży Atlantyku stopniowo się podnosi.
Po drugiej stronie kontynentu, wzdłuż wybrzeża Pacyfiku rozciągają się Andy – najdłuższy łańcuch górski na świecie (ponad 9000 km). Góry te osiągają znaczne wysokości niemal na całej swojej długości. Co prawda najwyższy szczyt Aconcagua (6960 m n. p. m.) leży w południowej części Andów, ale wysokość 6000 m n. p. m. przekracza również wiele wierzchołków w części środkowej i północnej (patrz mapa wyżej). Andy są górami młodymi (uformowały się w orogenezie alpejskiej), w związku z czym charakteryzują się stromymi stokami i ostrymi grzbietami. Częstym elementem krajobrazu tych gór są potężne stożki wulkaniczne, np. Chimborazo (6310 m n. p. m.), Cotopaxi (5897 m n. p. m. – na zdjęciu powyżej).
Czym pokryta jest powierzchnia Ameryki Południowej?
W Ameryce Południowej, podobnie jak w Afryce, człowiek jak na razie w niewielkim stopniu przyczynił się do zmian w krajobrazie. Osadnictwo rozwinęło się głównie na wybrzeżach, natomiast całe wnętrze kontynentu pozostało słabo zaludnione. Dlatego większość powierzchni Ameryki Południowej pokryta jest dziką roślinnością naturalną (patrz mapa powyżej), której rozmieszczenie wiąże się ze strefami klimatycznymi (zobacz mapę).
Na Nizinie Amazonki panuje klimatrównikowy, dzięki czemu powstał tam wielki kompleks wilgotnych lasów równikowych (dżungla – lokalna nazwa Selvas). Jest to trudnodostępny teren, porośnięty gęstą, wielopiętrową roślinnością, na którą składają się drzewa i krzewy liściaste, liany, pnącza, paprocie, mchy, porosty, trawy.
Amazońskie lasy nazywane są "Zielonymi Płucami Ziemi", ponieważ w wyniku procesu fotosyntezy dostarczają do atmosfery olbrzymie ilości tlenu, który jest niezbędny do życia. Od lat na całym świecie organizacje ekologiczne protestują przeciwko wycinaniu drzew w tych lasach.
Na południe od strefy lasów równikowych rosną lasy parkowe (Cerradao), będące formacją przejściową do sawanny. Zaś typowa sawanna, tj. roślinność trawiasta wraz z pojedynczymi drzewami i krzewami, występuje w Ameryce Południowej na 2 obszarach: Wyżynie Brazylijskiej (Campos) i Nizinie Orinoko (Llanos). Ponadto spotkać można też lokalne odmiany sawanny, np. nieco bardziej zadrzewiona (Gran Chaco) lub porośnięta suchą roślinnością kolczastą (Caatinga).
Sawanny wykorzystywane są m.in. jako pastwiska w hodowli bydła. Natomiast najwięcej innych użytków rolnych, tj. gruntów ornych i plantacji, znajduje się na Nizinie La Platy i wzdłuż wybrzeży atlantyckich. Dominują tam krajobrazy typowo rolnicze, a uprawia się kukurydzę, soję, trzcinę cukrową, pszenicę, kawę, cytrusy i inne owoce, warzywa.
Również do celów rolniczych wykorzystywana jest Pampa – step południowoamerykański. Znaczna jej część została zaorana pod uprawy (ze względu na występujące w podłożu urodzajne gleby czarnoziemne), zaś reszta służy jako pastwisko.
Na południe od Pampy rozciągają się wyżynne tereny Patagonii, które pokryte są półpustyniami. Po drugiej stronie Andów, wzdłuż wąskiego wybrzeża Pacyfiku znajdują się niewielkie połacie lasów liściastych i mieszanych strefy umiarkowanej.
W samych Andach roślinność ma układ piętrowy, a najwyższe szczyty pokrywają wieczne śniegi. W rejonie Zwrotnika Koziorożca powstała wysokogórska, słona Pustynia Atakama.
Na Wyżynie Gujańskiej znajduje się Wodospad Angel. Jest on najwyższy na Ziemi – woda spada tam z wysokości około 1000 m.
Leżące w Andach na wysokości 3812 m n. p. m. Jezioro Titicaca to największe jezioro wysokogórskie na świecie. Ma ponad 8 tys. km2 powierzchni.
Slumsy to gęsto zaludnione, biedne przedmieścia wielkich miast. W Ameryce Południowej jest ich szczególnie dużo, głównie w rejonie największych aglomeracji: Sao Paulo (19 mln miszkańców), Buenos Aires (13 mln mieszk.), Rio de Janeiro (12 mln mieszk.). W Brazylii przyjęła się lokalna nazwa "favela".
Słowa kluczowe:
Po drugiej stronie 
Na Nizinie Amazonki panuje 
Również do celów 
;){kind=link}
;){kind=link}
;){kind=link}